Hidroklorik Asit

Hidroklorik asit, Hidrojen ve Klor’dan  meydana gelen oda sıcaklığı (25 derecede) sıvı olan bir asittir. Kimyasal formülü HCl olan Hidroklorik asit’in molekül ağırlığı 36,46 g/mol’dür. Halk arasında Tuz Ruhu olarak bilinen Hidroklorik asit oldukça zehirli bir maddedir.Kullanıldığı ortamda göz,deri ve herhangi bir uzvun tahriş olmaması için sıkı güvenlik önlemleri alınmalıdır. Kimya,Petrol,İlaç gibi sanayi alanlarında kullanılmaktadır. Yazımda hidroklorik asit nedir, nasıl kullanılır, tuz ruhu nedir, özellikleri nelerdir gibi sorulara cevaplar aradım. 

HCl ilk defa MS 9 yy.’da Cabir bin Hayyam adında ki simyacının sofra tuzunu Sülfürik asitle tepkimeye sokmasıyla elde edildi. Hidroklorik asiti tekrar nitrik asitle tepkimeye sokan Cabir bin Hayyam yine önemli bir çözelti olan Kral Suyu’nu elde etmiştir.

Hidroklorik Asit Nedir

Hidrojen klorür, oldukça güçlü bir malzemedir. Moleküler yapısı oldukça basit olan Hidroklorik asit, bir klor atomuyla bir hidrojen atomundan oluşur. Hidroklorik asit formülü HCl’dir. Hidroklorik asit, oda sıcaklığında bir litre suyla, yaklaşık 450 litre gibi çok yüksek oranda çözünür. Diğer başka asitlere benzer, renkli ayıraçla “asit rengi” gibi bir renk ortaya çıkar; mesela turnusolu kırmızıya, heliantini pembeye, bromofenolu sarıya boyar ve fenolftaleinle renksiz bir sıvı verir. Sodyum karbonat ve amonyak benzeri bazlara, belirgin bir etki ortaya çıkartır.

 Tuz Ruhunun Kimyasal Özellikler

Yukarıda da bahsettiğim üzere çok güçlü bir asit olan hidroklorik asitin kimyasal yapısı da basittir. Bir  klor ve bir hidrojen atomunun birleşimiyle oluşan Hidroklorik asit suya damıtıldığında H+ iyonu verir. Tuz ruhu turnusolu kırmızıya boyar ve fenolftaleine renksiz bir hal verir. Çinko,demir,alüminyum,magnezyum gibi metallere etki ederek hidrojen açığa çıkarır.Çok iyi bir pas sökücü olan Hidroklorik asit metalik asitlere katıldığında ve tepkimeye sokulduğu zaman tamamını çözer. Hidroklorik asit, aktif metallerle kolaylıkla tepkimeye girerek, bunların klorür tuzlarını yapar ve hidrojen açığa çıkarır. Çinkonun hidroklorik asitle tepkimeye girmesi, hidrojenin laboratuarda klasik elde ediliş yöntemidir. Mangan dioksit, permanganat gibi yükseltgen maddeler klorun hidroklorik asitten ayrışmasını sağlar. Bakır, cıva, gümüş, altın gibi kimi metaller hidroklorik asitten etkilenmezler. Ametaller ise bu asitle herhangi bir reaksiyona girmezler. Metal oksit ve hidroklorik asitle ise, hidroklorik asitle klorür tuzu durumuna geçerler. Hidroklorik asit türlü metal tuzlarını bozar. Bu asidin nitrik asitle karışımı halk arasında altın suyu olarak bilinir ve altın, platin gibi maddeleri çözündürür. Altın suyu bazı metallerden yapılmış takı aksesuarlarının altın görünümünü almasında ve kararmalarını önleme amacıyla kullanılmaktadır. Eski parlaklığını kaybetmiş altınlarda altın suyundan geçirilerek tekrar parlatılabilmektedir   

 Fiziksel Özellikler

%38’lik derişim için;

-Yoğunluk :1.18

-Molarite   :12.39

-pH            :-1.1

-K.N.         :48°C

-E.N.          :-26°C

Hidrkloik asit hidrojen klorürün suda çözünmesiyle meydana gelse de başka yöntemler yardımıyla da elde edilmektedir.Yüksek ölçekli üretimlerde başka maddelerlede karıştırılma şansı vardır. Bir diğer ismi ise klorhidrik asittir. Dünyanın en büyük Hidroklorik asit üretim fabrikalarından Dow Chemical’ın yıllık asit üretimi 2 ton civarındadır. FMC,GGC,TC,ANTT gibi bazı markalarda ise bu rakam 0.5 ve 1.5 ton arasıdır. Dünya sanayisinin Pazar ihtiyacı yıllık 5 milyon ton olarak yetkililer tarafından belirlenmiştir.

İnsanlar Hidroklrik Asitle Ne Yapar

Gastrik asit, çoğu canlının midesinde yer alan önemli bir sindirim elemanıdır. Bu asit, hidroklorik asidin seyreltilmiş hali şeklinde tanımlanabilmektedir. Normal bir insanda, mide asidinin pH değeri 1 ile 2 arasında değişiklik gösterebilmektedir, mide öz suyunda %0,3 oranında hidroklorik asit bulunur. Fakat mide öz suyunda var olan asidin pH değerlerinde herhangi bir azalma yaşanırsa, midede ülserler meydana gelir. pH değerinin arttığı durumlarda da sindirim problemleri yaşanır.

Gastrik asit, midede, mikroorganizmalara karşı bariyer görevi görmektedir. Özellikle, tüketilen yiyeceklerde var olan bakteri oranını düşürmekte oldukça etkin rol oynamaktadır. Düşük pH değeri, ayrıca pepsinozin adı verilen sindirim enzimini harekete geçirmekte kullanılmaktadır. Düşük pH değerine maruz kalan besinler, on iki parmak bağırsağına geldiğinde ortamdaki 6'lık pH değeri aracılığıyla tekrar eski hallerine gelmektedir.

Hidroklorik asit, kendi başına, mideyi delebilecek güçte bir asittir. Ancak midede yer alan kalın mukus tabakası, asidin mide epitellerine zarar vermesini engeller. Ancak eğer mukus tabakası çok ince olursa veya asit çok düşük bir pH değerine sahipse, bunun sonucunda mide ekşimesi, ülserler ve reflü görülebilmektedir.