Fenilalenin

Beslenme bakımından zaruri bir alfa-aminoasit olan Fenilalanin,doğada enantiometrik iki halde bulunabilen bir aminoasittir. Enantiometrik(moleküllerin aynada yansıması olan optik izomeri) olan formları D-fenilalanin ve L- fenilalanindir.Yan zincirini benzil grubu oluşturmaktadır. Bütün (hayvansal veya bitkisel) proteinlerde bulunan doğal bir bileşiktir. Makalemde fenilalenini inceledim, fenilalenin nedir, ne işe yarar, özellikleri nelerdir gibi sorulara da cevaplar aradım.

FENİLALENİN

Fenilalanin, bir amino asit, proteinin bir yapı taşıdır. Üç fenilalanin formu vardır: D-fenilalanin, L-fenilalanin ve laboratuvarda DL-fenilalanin adı verilen karışım. D-fenilalanin, esansiyel bir amino asit değildir. İnsanlarda rolü şu anda anlaşılmamıştır. L-fenilalanin, esansiyel bir amino asittir. Proteinlerde bulunan tek fenilalanin şeklidir. L-fenilalaninin başlıca diyet kaynakları arasında et, balık, yumurta, peynir ve sütte bulunur. Bu aminoasitin fenilalanin olarak isimlendirilmesinin nedeni, kimyasal yapısının,alanında var olan hidrojenlerden birisinin fenil gurubuyla değiştirilmesiyle oluşturulmasıdır. Fenil grubundan ötürü, fenil alanin aromatik bir bileşiktir. Oda sıcaklığında beyaz ve toz halinde bulunur.Molekül formülü C9H11NO2 molar kütlesi 165,19g.mol-1 dir. Renksiz bir katı olan Fenilalanin genellikle yaprak ya da çivi şeklindedir.

 Fenilaleninin Önemi

Vücutta tüm proteinlerin ayrılmaz parçalarında olan fenilalanin, insan vücudu da tam bu yüzden bu maddeye ihtiyaç duyar. İnsan vücudu fenilalanini kendisi üretememektedir, bu nedenle günlük beslenmemizde önemli bir bileşendir ve fenilalanin eksikliğinde vücut fonksiyonlarını tam anlamıyla işlevlerini yerine getiremez.
Nadir olarak görülen ve kalıtsal bir hastalık olan fenilketonüri hastalığında sahip insanlarda bulunmaktadır. Bu insanlarda fenilalanini sindirecek olan enzim eksikliği vardır ve karaciğer tarafından fazlalık fenilalanin fenilketon olarak bilinen ve idrarla atılan toksik bileşenlere dönüştürülür. Fenilketonüri hastaları, fenilalanin tüketmeleri durumunda çeşitli toksitite sendromlarıyla karşılaşırlar. Bu sendromlar, çocuklarda zihinsel gerileme ve yetişkinlerde zihinsel rahatsızlıklardır.

Birçok şeker içermeyen ve diyet ürünler tatlandırıcı olarak aspartam fenilalenin içerir. Aspartam esasen yaklaşık %40 fenilalanin içeren küçük bir proteindir. Fenilketonüri hastaları için aspartam içeren ürünler risklidir. Aspartam içeren bütün gıdalar şu cümleyi içererek etiketlenmelidir: “fenilalanin kaynağı içermektedir”. Fenilketonüri hastalarının hangi ürünlerin protein içerdiğini bildiklerinden dolayı, etiketleme bu tür ürünler için gerekli değildir. Sadece sakızlar gibi normalde herhangi bir protein içermeyen fakat aspartam içeren ürünler etiketlenmelidir.

Faydaları ve Kaynakları

Kurutulmuş bezelyeler, çiğ tavuk göğsü, inek sütü, kabak çekirdekleri, çiğ alabalık eti ve mısırda çok fazla bulunan Fenilalaninin en çok bulunduğu besinler kırımızı ve yeşil mercimek kuru fasulye ve eski kaşar peyniridir. Diyet gıdalar, yiyecekler, içecekler ve ilaçlarda kullanılan yapay tatlandırıcılardan aspartamda da yarı yarıya fenialanin bulunmaktadır. Örneğin bir ürün 2 mg aspartam içeriyorsa bunun 1 mg si fenilalanindir. Aspartam ve dolayısıyla fenilalanin içeren light yiyecek ve içeceklerin fazla tüketilmesinin kaygı bozukluğuna, baş ağrısına ve yüksek tansiyona sebep olarak sağlığa zararlı olabileceği belirtilmektedir.