Benzoik Asit

Benzoik asit, benzoin reçinesinden çıkan, kodu E210 olan ve gıda üretiminde işe yarayan en güvenli katkı maddelerinin başında gelmektedir. Kristal yapısıyla benzoik asit, katı, renksizdir ve toz biçimindedir. Erime noktası 122 santigratken, kaynama noktası 249 santigrattır. Etanolle tam anlamıyla çözünürken, benzen ve asetonla da kısmen çözünmektedir.

Benzoik Asit

Benzoik asit, benzoin reçinesinden elde edilen, kodu E210 olan ve gıda üretiminde kullanılan en güvenli katkı maddelerinden biridir. Kristal yapıda olan benzoik asit, katı, renksizdir ve toz halindedir. Erime noktası 122 santigratken, kaynama noktası ise 249 santigrattır. Etanol içerisinde tamamen çözünürken, benzen ve aseton içerisinde kısmen çözünür. 

İlk olarak 16. yüzyılda benzoin reçinesinden kuru damıtma yöntemiyle elde edilen benzoik asitin 1875 yılında mayalanma ve küflenmeye karşı etkili olduğu keşfedilmiş böylece gıda sektöründe yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır.

Benzoik asit, doğallığında bazı süt ürünlerinde, kızılcık, yaban mersini, mantar, karanfil ve tarçında bulunmaktadır Yapay olarak ise genellikle toluen ve oksijenin reaksiyonu ile elde edilir. Yoğun olarak gıdalarda koruyucu katkı maddesi olarak kullanılsa da nötr ve bazik özellikli gıdalarda etkili değildir. Diğer yandan genellikle gıdalarda % 0,05 oranında kullanılan benzoik asit, tatsız ve zehirsizdir, vücuttan idrar yoluyla atılır.

Benzoik Asit Kullanım Alanları

Çok çeşitli kullanım alanları olan benzoik asidin en yaygın kullanıldığı sektör olan gıda sektörü başta olmak üzere; kimyevi, tıbbi malzemelerin üretiminde, kozmetik sektöründe, otomotiv alanında ve tekstil alanında kullanımı da rastlanmaktadır. Gıdalarda gösterdiği koruyucu etkiyi farklı alanlarda da gösterdiğinden mantar tedavisinde cilt üzerine uygulanan merhemlerin ve kremlerin de içinde bulunur. Şampuan, duş jeli, tıraş köpüğü, saç kremi gibi kozmetik ürünlerin içerisinde de kimyevi muhteviyatı koruma adına katılmaktadır. Böcek ve bitki ilaçlamada da kullanılan kimyasalları koruyucu etkisinden dolayı tercih edilir. Ayrıca sentetik plastik yapımında ve pamuk liflerinin boyanmasında da kullanılır. Gıda sektöründe ise en çok marmelat, reçel, meyve suyu ve gazlı içecekler gibi şekerli gıdaların içerisinde bulunur. Daha nadir olarak ise turşu, ketçap, konserve ve salamura ürünlerin içine katılır.

Doğada özellikle bitkilerde serbest ve bileşikleri biçiminde yaygın olarak bulunmaktadır. Gum benzoin % 20 oranında benzoik asit barındırır ve ilk kez buradan elde edilmiştir. Meyvelerin bir çoğunda önemli miktarda (% 0.05 dolayında), otobur memelilerin idrarlarında benzoilglisin (hippurik asit) türevi biçiminde bulunur. Monoklinal sistemde kristallenen parlak beyaz yaprakçıklar, süblimleşir ve su buharıyla damıtılabilir. Soğuk suda az; sıcak su, alkol ve eterde kolaylıkla çözünür. Suda ki çözünürlüğü boraks ve trisodyum fosfat gibi alkali maddelerin varlığında artar. Kloroform, aseton, karbontetraklorür, benzen, karbon sülfür, terebentin, uçucu yağlar gibi maddelerde de çözünür. Sulu çözeltisi asit özellik gösterir ve asetik asitten daha kuvvetli bir asittir. Deri, göz ve mukozalı zarlar üzerine tahriş edici etkisi bulunuur; solunduğunda öksürüğe neden olur. Benzotriklorürün (C6H5-CCl3) alkali ortamda hidroliziyle; toluenin (C6H5-CH3) potasyum permanganat, krom trioksit ya da kobalt naftanat katalizörlüğünde hava oksijeniyle yük-seltgenmesiyle; benzonitrilin (C6H5 CN) hidroliziyle elde edilir. Laboratuvar çapında benzoil klorür ya da benzaldehitten yola çıkılarak hazırlanır. Besinlerin, yağların, meyve sularının, alkaloid çözeltilerin vb’nin korunmasında; benzoatların, benzoil bileşiklerinin ve boyarmaddelerin elde edilmesinde, kumaş basmacılığında mordan olarak; tütün işlenmesinde; analitik kimyada volumetrik ve kalorimetrik analizlerde standart olarak kullanılır.

Benzoik Asitin Formülü

Kimyasal Formül : C₆H₅COOH

Molekül Ağırlığı : 122.12 g/mol

Benzoik asit; Aspirin,Karminik Asit,Metil Kırmızısı,Salsilik asit olmak üzere 4 gruba ayrılır.

Benzoik Asitin Zararları

Sulu çözeltisi asit özelliği barındırır hatta asetik asitten daha kuvvetli bir asittir. Deri, göz ve mukozalı zarlarda tahriş edici etkisi bulunmaktadır, solunduğunda öksürüğe neden olur. Bazı insanlarda bu maddeye karşı alerjik reaksiyonlar oluşabilir. Benzoik asitin sık kullanılmasına durumunda astım gibi problemler yaşanabilir. Benzoik asidin oral, dermal ya da solunum yoluyla vücuda alınması vücutta ürtiker, astım, rinit ve anafılaktik şok gibi problemlere neden olabilir.